İnan TANRIVERDİ & Sinan TANRIVERDİ

Başaçık; Erzincan’ın kuzeyinde bulunan Keşiş Dağları üzerinde, tüm ovaya hâkim bir tepenin üzerinde bulunan bir ziyarettir. Erzincan’ın hemen her dağının en yükseğinde bir ziyaret bulunur ve bu ziyaretler ovanın dört tarafını gören konumda olup, birbirini gören yerdedir. Aynı zamanda ovaya inen tüm yollar buralardan açık bir şekilde gözetlenebilir. Tanrı’nın semanın en yüksek katında olduğunu düşündüğümüzde buralar Tanrı’ya yakın yerler olarak belki de binlerce yıldır tapınak görevi yapmaktadır.

Başaçık konum olarak tüm Erzincan ovasını görmenin yanında Erzincan ovasına açılan tüm askeri ve ticari yolları görmektedir. Trabzon yolu, Sakal Tutan boğazı, Kemah boğazı, Sansa geçiti açıkça görülmektedir. Yine Ali Cerrah, Sultan Seydi, Kızlar Kalesi, Altıntepe de buradan görülmektedir.

Başaçık; Gaz Dağının güneyinde, Celabuzur (Keklikkayası), Vasgirt (Işıkpınar), Urumsaray (Mecidiye) köy sınırının kesiştiği bir tepenin üzerindedir. Burası önceleri Mecidiye Köyü sınırları içerisindeyken mahkeme kararıyla Işıkpınar sınırlarına dâhil olmuştur. Bu köy sakinlerince, özellikle de Urumsaraylılar tarafından ziyaret yeri olarak kabul edilir. Yayla mevsiminde yaylacılar tarafından her yıl mutlaka ziyaret edilirdi. Yaylanın kadınları ve çocukları toplu olarak pikniğe giderler, kadınlar kete ve lokma yapıp orada dağıtırdı. Ziyaretin taşları öpülür, ip bağlanırdı. Ziyaretin içerisinde ince ve gri renkli toprak teberrük sayılır ve ziyaretçiler tarafından yenilirdi. Ziyaretin etrafında ve içinde rüya görmek için insanlar uyurlardı. Kimisi de buraya kurban götürüp burada pişirir ve gelenlere yemek verirdi.

Ziyaret dikdörtgen biçiminde, etrafı taş bir duvarla çevrili, bir giriş kapısı bulunan bir yapıdır. İnsanlar bu kapının duvarlarındaki taşları öperek içeri girerler. İçerisine kese taşlarla oturma yerleri yapılmıştır. Başakçık denmesinin nedeni, üzerinde bir çatının bulunmamasıdır.

Yaşlıların anlatımına göre zamanın birinde askerler barınmak için buranın üzerini örterler. Sabah kalktıklarında yapının üzerini örten malzemenin atıldığını görürler. Ertesi gün tekrar örterler, sabah uyandıklarında çatının tekrar yapının üzerinden kenarlara atıldığını görürler. O zaman burasının bir ziyaret olduğunu anlaşılır. Bu olaydan dolayı da bu ziyaretin adı “Başaçık” olur.

Buranın çok uzun zamandır ziyaret olduğunu, atalardan beri ziyaret edildiği söylenir ancak neden ziyaret olduğu hakkında bir bilgi yoktur. Çok önceleri birilerinin burayı kazdığı, bir kız çocuğu cesedinin burada çürümemiş hâlde bulunduğu ve hemen üzerinin örtüldüğü rivayet edilir. Keklikkayası’nın eski sakinlerinden olan seksenli yaşlarındaki Dinçer Amca çocukluğundan beri burayı ziyaret ettiklerini ve yatır olarak bildiklerini söylemiştir.

Ziyaret yeri ve çevresi defalarca define için kazılmıştır. İç düzeni ve duvar taşları yıkılmıştır. Keklikkayası köylülerinden öğrenildiğine göre yakın bir zamanda burayı kazmak için bir dozer götürülmüş, kazı sırasında yapının içerisinde birkaç çürümemiş ceset çıkmış, v-cesetlerin üzeri kapatılıp kazı yarıda bırakılmıştır.

Ziyarette dikkat çeken bir ayrıtı da göz şeklinde oyulmuş bir taşın bulunmasıdır. Bu taşı kimin ve ne zaman yaptığı bilinmemektedir, ancak sürekli oradadır.

Yine insanların oturması için koltuk biçiminde taşlar bulunmaktadır ve yan yana dizilidiler.